Danimarka hükümeti, ABD’nin Grönland üzerindeki kontrol isteğini yeniden gündeme getiren Donald Trump’ın açıklamalarının ardından, Grönland savunmasına yönelik büyük bir bütçe artışı açıkladı. Danimarka Savunma Bakanı Troels Lund Poulsen, savunma paketi için “çift haneli milyar kron” (en az 1.5 milyar dolar veya 1.2 milyar sterlin) ayrıldığını duyurdu. Poulsen, bu hamlenin zamanlamasını “kaderin bir cilvesi” olarak nitelendirdi. Öte yandan, Trump Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Grönland’ın ABD için “mutlak bir gereklilik” olduğunu söylemişti.
Grönland’ın stratejik önemi
Grönland, Danimarka’ya bağlı özerk bir bölge ve aynı zamanda büyük bir ABD uzay tesisine ev sahipliği yapıyor. Kuzey Amerika ile Avrupa arasındaki en kısa rotada yer alan ada, stratejik konumunun yanı sıra zengin maden rezervlerine sahip.
Yeni savunma paketi kapsamında; iki yeni denetim gemisi, iki uzun menzilli insansız hava aracı (drone) ve iki ek köpekli kızak ekibi alınacak. Ayrıca, başkent Nuuk’taki Arktik Komutanlığı için personel artırımı ve Grönland’daki üç ana sivil havaalanından birinin F-35 savaş uçaklarına uygun hale getirilmesi planlanıyor.
Poulsen, “Uzun yıllardır Arktik’e yeterince yatırım yapmadık. Şimdi daha güçlü bir varlık planlıyoruz,” dedi. Paketin tam tutarını açıklamasa da Danimarka medyası bütçenin 12-15 milyar kron arasında olacağını tahmin ediyor.
Grönland Başbakanı: “Satılık değiliz!”
Trump, Truth Social platformunda yaptığı paylaşımda, “Ulusal güvenlik ve dünya genelinde özgürlük için, Amerika Birleşik Devletleri Grönland’ın sahipliği ve kontrolünü mutlak bir gereklilik olarak görmektedir,” ifadelerini kullandı.
Grönland Başbakanı Mute Egede ise Trump’ın bu yorumlarına, “Satılık değiliz,” diyerek yanıt verdi. Ancak Grönland’ın özellikle komşu ülkelerle iş birliği ve ticaret konusunda açık fikirli kalması gerektiğini de ekledi.
Analistlerin yorumu
Uzmanlar, açıklanan planın uzun süredir tartışıldığını ve Trump’ın yorumlarına doğrudan bir yanıt olarak görülmemesi gerektiğini söylüyor. Ancak, Danimarka’nın Grönland çevresindeki sularını Çin ve Rusya’nın ihlallerine karşı koruyamaması durumunda, ABD’nin kontrol taleplerinin artabileceği belirtiliyor.
Danimarka Savunma Akademisi’nden Ordu Binbaşı Steen Kjaergaard, Trump’ın bu hamlesinin Danimarka üzerinde baskı oluşturmayı amaçladığını ifade ediyor:
Trump, Arktik askeri kapasitelere öncelik verilmesi gerektiğini Danimarka’ya dayatıyor, ancak Grönland’ın ağır kamu desteklerine dayalı sistemini devralmadan bunu başarmış oluyor.
Tarihsel bir gündem
Trump, 2019’da ABD’nin Grönland’ı satın alması önerisiyle gündeme geldiğinde, Danimarka ve Grönland liderlerinden sert tepki görmüştü. Dönemin Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, bu öneriyi “absürt” olarak nitelendirmiş ve Trump, ülkeye yapacağı resmi ziyareti iptal etmişti Ancak Grönland’ı satın alma fikri yeni değil; bu fikir ilk kez 1860’larda ABD Başkanı Andrew Johnson döneminde dile getirilmişti.
Ne anlama geliyor?
ABD’nin Grönland’a olan ilgisi, yalnızca maden rezervleri ve stratejik konumuyla sınırlı değil. Bu durum, Arktik’te yükselen jeopolitik gerilimler ve Çin-Rusya varlığının artışıyla bağlantılı. Danimarka’nın yeni savunma bütçesi, hem bu risklere karşı bir hazırlık hem de ABD ile iş birliğini güçlendirme çabası olarak değerlendirilebilir.