Dijital çağın en güçlü şirketlerinden biri olan Google, uzun süredir rekabet düzenleyicilerinin ve antitröst otoritelerinin merceği altında. Şirketin arama motoru, reklam teknolojileri ve mobil cihaz ekosistemlerindeki baskın konumu, piyasa rekabetini engellediği iddialarıyla gündeme geliyor. ABD Adalet Bakanlığı (DoJ) tarafından açılan ve kapsamı bakımından tarihi bir öneme sahip olan antitröst davası, yalnızca Google’ın iş modellerini değil, teknoloji ve pazarlama endüstrilerinin geleceğini de yeniden şekillendirebilecek sonuçlar doğurabilir. Bu bağlamda, davanın seyri ve olası etkileri dünya çapında hem işletmeler hem de tüketiciler tarafından yakından takip ediliyor.
Ne olmuştu?
ABD Adalet Bakanlığı (DoJ), 2020’de Google’a karşı, şirketin arama motoru ve dijital reklamcılık alanındaki tekelci uygulamaları nedeniyle antitröst davası açtı. DoJ, Google’ın Android cihazlarda varsayılan arama motoru olarak yer almak için cihaz üreticileriyle yaptığı anlaşmalar ve diğer rekabeti kısıtlayıcı uygulamalarla tekel oluşturduğunu savunuyor. Bu, 1982’deki AT&T davasından sonra ABD’nin en büyük antitröst davalarından biri olarak değerlendiriliyor. Davada Google’ın, Chrome tarayıcısında ve Play Store’da kendi ürünlerine avantaj sağlayan politikalarla rakiplerini piyasadan dışladığı iddia edildi.
Google antitröst dava süreci
Davanın duruşma süreci 2024 yılının Eylül ayında başladı ve sık gelişmelerle ilerledi. Google’ın, özellikle reklam teknolojisi pazarında yüzde 87’lik bir paya sahip olması ve şirketin, adil olmayan gelir paylaşımı düzenlemeleri ve veri kullanımıyla rakiplerini zor durumda bıraktığı öne sürüldü. Tanıklar, Google’ın kendi ürünlerine öncelik verdiğini ve rakiplerin inovasyon yapmasını zorlaştırdığını ifade etti. DoJ, Google’ın adil rekabeti engelleyen kontratlarını, veri erişimini ve reklam algoritmalarını düzenleyecek yapısal ve davranışsal çözümler öneriyor. Mahkeme kararının 2025’in başlarında gelmesi bekleniyor.
Google’ın tekel kararına tepkisi: “Büyük riskler barındırıyor.”
Google, DoJ’in arama motoru tekelini sona erdirmek için önerdiği radikal yapısal değişikliklere karşı çıkıyor. Şirket, DoJ’nin önerilerini “radikal ve kapsamlı” olarak nitelendirerek, bu adımların kullanıcı gizliliğini tehlikeye atabileceğini ve Google Search, Chrome ve Android gibi ürünlerinin zarar görebileceğini savunuyor. Ayrıca, bu tür değişikliklerin yapay zeka gibi yenilikçi alanlarda gelişimi engelleyebileceği uyarısında bulunuyor. Google, sürecin henüz başında olduğunu belirterek, kararın temyiz edileceğini ve bu mücadelenin yıllar sürebileceğini vurguladı.
Yapısal değişiklikler ve AI üzerindeki etkileri
DoJ’nin önerdiği yapısal değişiklikler, Google’ın Chrome ve arama motoru üzerindeki kontrolünü kırmayı amaçlıyor. Google, bu değişikliklerin “Amerikan yenilikçiliğini”, özellikle yapay zeka alanındaki ilerlemeyi olumsuz etkileyeceğini iddia ediyor. Ayrıca, internet güvenliğinin zayıflayacağı ve ABD teknoloji endüstrisinin genelinde olumsuz etkiler yaratacağı konusunda uyarıda bulunuyor. Buna rağmen, bazı antitröst uzmanları, DoJ’nin bu agresif yaklaşımının rekabet davalarındaki yaklaşımın değişebileceğini ve teknoloji devlerinin işleyişinde büyük bir yeniden yapılandırmaya yol açabileceğini öne sürüyor
Ne beklemeliyiz?
DoJ, Google’ın bazı bölümlerinin ayrılması gibi yapısal çözümleri değerlendiriyor. Şirketin reklam teknolojileri veya veri toplama süreçlerinde bağımsız denetim mekanizmalarının kurulması gündemde. Bu, Google için büyük operasyonel değişikliklere neden olabilir. Rekabeti artırması beklenen bu çözümler, dijital reklamcılık pazarında yeniliklere kapı açabilir, ancak Google gibi bir dev için büyük bir gelir kaybına yol açabilir.
Kimler için olumlu, kimler için olumsuz?
- Olumlu Etkilenecekler:
- Rakip arama motorları ve reklam platformları: Bing, Yandex Search ve DuckDuckGo gibi arama motorları ile Meta Ads ve Amazon Ads gibi reklam platformlarının pazar paylarının büyümesi beklenebilir.
- Tüketiciler ve Küçük İşletmeler: Daha fazla seçenek ve daha düşük reklam maliyetleri, kullanıcılar ve küçük işletmeler için avantaj sağlayabilir.
- Olumsuz Etkilenecekler:
- Google: Finansal ve itibar anlamında zarar görebilir. Özellikle veri toplama süreçleri sınırlandığında reklam gelirleri düşebilir.
- Cihaz Üreticileri ve Ortaklar: Android cihaz üreticileri, Google’ın gelir paylaşım anlaşmalarından ve desteklerinden mahrum kalabilir.
Davanın sonucu yalnızca Google’ın değil, teknoloji ve pazarlama sektörlerinin yanı sıra iş dünyasının genel dinamiklerini de etkileyebilir. Bu durum, uzun vadede yeni oyuncuların sektöre girmesi ve mevcut düzenin yeniden şekillenmesi anlamına gelebilir. Ancak davanın nihai sonuçlarının uygulanabilirliği ve etkisi, alınacak kararların kapsamına bağlı olacak.