ABD borsaları, Çin merkezli yapay zeka şirketi DeepSeek’in beklenmedik bir atılım yapmasının ardından Pazartesi (27 Ocak) sert bir düşüş yaşadı. Bu gelişme, ABD’nin teknoloji sektörüne dair “yenilmezlik” algısını tehdit etti.
Henüz bir yıllık bir girişim olan DeepSeek, R1 adını verdiği ve ChatGPT’ye benzer bir yapay zeka modeli sundu. Ancak bu modeli OpenAI, Google veya Meta gibi devlerin popüler yapay zeka modellerinin maliyetinin çok altında bir bütçeyle geliştirdi. Şirket, ABD merkezli şirketler benzer teknolojiler için yüz milyonlarca veya milyarlarca dolar yatırımları telaffuz ederken en yeni modelini eğitmek için yalnızca 5.6 milyon dolar harcadığını açıkladı.
ABD piyasalarında ciddi düşüş
Bu haber, özellikle teknoloji sektörü başta olmak üzere piyasaları derinden etkiledi. Dow Jones Endeksi yaklaşık 369 puan (yüzde 0.8) düşüşle açılırken, S&P 500 yüzde 2, teknoloji ağırlıklı NASDAQ ise yüzde 3.6 değer kaybetti. NASDAQ, en son Eylül 2022’de yüzde 4’lük bir düşüşle kapanmıştı.
Meta, geçtiğimiz hafta bu yıl yapay zeka geliştirme çalışmaları için 65 milyar doların üzerinde yatırım yapacağını açıklamıştı. OpenAI CEO’su Sam Altman ise geçtiğimiz yıl yaptığı bir açıklamada, yapay zeka sektörünün, enerji yoğun veri merkezlerini çalıştırmak için gerekli olan çiplerin geliştirilmesi için trilyonlarca dolarlık yatırım yapılması gerekeceğini söylemişti.
Pazartesi sabahı ABD teknoloji hisseleri büyük darbe aldı. Yapay zeka çiplerinin lider tedarikçisi Nvidia (NVDA), son iki yılda hisse değerini ikiye katlamasına ve henüz geçtiğimiz hafta Apple’ı tekrar geride bırakarak piyasa değeri en yüksek şirket haline gelmesine rağmen yüzde 12 değer kaybetti. Meta (META) ve Alphabet (GOOGL) gibi devlerin yanı sıra Marvell, Broadcom, Palantir ve Oracle gibi birçok teknoloji şirketinin hisseleri de keskin bir şekilde düştü.
Bu düşüş, teknoloji hisselerinin piyasa ağırlığı nedeniyle daha geniş çaplı bir etki yarattı. Truist analisti Keith Lerner’a göre, teknoloji sektörü S&P 500 endeksinin yaklaşık yüzde 45’ini oluşturuyor.
Her türlü engele rağmen…
Dünyanın önde gelen teknoloji yatırımcılarından ve eski ABD Başkanı Donald Trump destekçisi Marc Andreessen, X platformundaki paylaşımında DeepSeek’i “bugüne kadar gördüğüm en etkileyici ve inanılmaz atılımlardan biri” olarak nitelendirdi.
Bu etkileyici gelişmeyi daha da şaşırtıcı kılan şey ise, ABD’nin yıllardır ulusal güvenlik gerekçesiyle Çin’e yüksek kapasiteli yapay zeka çiplerinin tedarikini sınırlamaya çalışması. DeepSeek, bu sınırlamalara rağmen düşük maliyetli modelini düşük güçlü çiplerle geliştirmeyi başardı.
Lerner, “ABD’nin üstün performansı, teknoloji sektörü ve ABD şirketlerinin yapay zeka alanındaki liderliğinden kaynaklanıyordu. Ancak DeepSeek’in modeli, bu liderliği ve yapılan yüksek harcamaların kârlılık sağlayıp sağlamayacağını sorgulamaya başladı,” dedi.
The Newsight olarak Novus CRO’su Vorga Can’a DeepSeek’in gündemi sarsan bu gelişmesinin neden bu denli önemli olduğunu sorduk. Can, “ABD’nin Çin üzerinde uyguladığı tüm çip kısıtlamalarına rağmen, Çin’in daha kalitesiz olarak tanımlanabilecek çiplerle, hem bu denli hesaplı hem de bu kadar yüksek performans veren bir dil modelinin canlıya almış olması tüm piyasayı tedirgin etti.” diyor ve ekliyor: “Piyasada yaşanan tedirginliğin sosyal medyaya yansıması ise OpenAI CEO’su Sam Altman’a yöneltilen oklar, milyar dolarlık yatırımın tam olarak nereye gittiğinin sorgulanmasıyla oldu.”
Çin’deki çiplerin daha düşük kaliteli olduğunu belirtmekte fayda olduğunu belirten Can, “Performansların bu kadar yakın olduğu iki alternatifin birinin, kıyasla oldukça hesaplı bir şekilde mal edilmiş olması önemli bir tartışma konusu olarak karşımıza çıkıyor.” dedi ve sözlerini şöyle tamamladı: “Elbette tüm bunların ABD’nin Çin’e, ülkeyi çip piyasasının dışına itmek üzere getirilen yasaklara rağmen yapıldığı gerçeği de, dikkat çeken önemli bir faktör.”
Ne anlama geliyor?
Bu hafta, büyük teknoloji şirketlerinin mali raporlarını açıklayacağı bir dönem başlıyor. Şirketlerin DeepSeek’in yarattığı etkiye vereceği yanıtlar, önümüzdeki günlerde ve haftalarda piyasada dalgalanmalar yaratabilir.
Ancak bu şaşırtıcı başarı, Amerika merkezli yapay zeka liderliğindeki yılların ilerlemesine karşı koymak için yeterli olmayabilir. Ayrıca, Çin merkezli bir girişime büyük çaplı müşteri kaymalarının gerçekleşmesi de şimdilik olası görünmüyor. Bu değerlendirmeye “Trump 2.0” döneminin başlangıcının, piyasaları geri çekilme gerekçesi aramaya yönlendirmiş olması ihtimali de eklenmeli. Dolayısıyla, piyasalardaki bu keskin düşüş bir ölçüde abartılı olup orta ya da uzun vadeye dair net bir fikir vermiyor olabilir.
Buna da göz atın: ABD’de TikTok yasağına sayılı gün kala…